Foto: Raad van State | Tineke Dijkstra
De Gemeente Nunspeet staat centraal in een landelijke discussie over transparantie en openbaarheid van overheidsinformatie. Jurist Tim Staal van Expertisecentrum voor Woo-verzoekers SPOON , een organisatie die journalisten, onderzoekers en burgers ondersteunt bij het indienen van Woo-verzoeken en zich inzet voor het recht op toegang tot overheidsinformatie, uit stevige kritiek op de gang van zaken rond een recente rechtszaak over de Wet open overheid (Woo).
De geheime memo die alles in beweging zet
Het begon met een verzoek van een inwoner van Nunspeet om een memo over een bestemmingsplan openbaar te maken, geschreven door een ambtenaar (senior-jurist) aan wethouder Jaap Groothuis (SGP). De Rechtbank Gelderland oordeelde dat dit soort documenten, inclusief persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren, volgens de Woo openbaar moeten zijn.
Hoger beroep: wie nam het initiatief?
Nadat de rechtbank had geoordeeld dat de memo openbaar moest worden gemaakt, volgde hoger beroep door de gemeente Nunspeet. In zijn blog plaatst Staal vraagtekens bij de totstandkoming van dit beroep: was het daadwerkelijk de gemeente Nunspeet die het initiatief nam, of speelde er meer op de achtergrond? De gemeente reageert hierop dat het college van burgemeester en wethouders, na advies te hebben ingewonnen bij landsadvocaat Pels Rijcken , uiteindelijk zelf besloot in hoger beroep te gaan. Volgens het college was er vooral zorg over het risico op onjuiste precedentwerking en een mogelijke toename van Woo-verzoeken. Ook benadrukt de gemeente dat ambtenaren vrijuit moeten kunnen adviseren, zonder dat hun persoonlijke adviezen altijd op straat komen te liggen.
Belangen en bezwaren: Pels Rijcken en de rechterlijke macht
Pels Rijcken, het advocatenkantoor dat Nunspeet bijstaat, benadrukt, desgevraagd door onderzoeksjournalist Sandra Bonestroo, dat het vanwege de vertrouwelijkheid niet inhoudelijk op de zaak kan ingaan. Wel stelt het kantoor dat de rechterlijke macht zelf verantwoordelijk is voor haar benoemingen en onafhankelijkheid. ‘Hoe dat gebeurt is verder niet aan ons als advocatenkantoor’. Hiermee reageert het kantoor op de suggestie van belangenverstrengeling, omdat sommige oud-advocaten van Pels Rijcken nu als rechter bij de Raad van State werken. Staal noemt dit een probleem, zeker bij zaken over openbaarheid van overheidsinformatie.
Het twistpunt: artikel 5.2 Woo
Centraal in de zaak staat artikel 5.2, derde lid Woo, dat na het Toeslagenschandaal werd ingevoerd om te voorkomen dat kritische ambtelijke adviezen buiten beeld blijven. Dit artikel verplicht overheden om ambtelijke adviezen aan bestuurders openbaar te maken, ook als daar persoonlijke beleidsopvattingen in staan.
Raad van State vraagt om oordeel advocaat-generaal
Na maanden wachten besloot de Raad van State om de advocaat-generaal (A-G) Wattel om advies te vragen over de uitleg van dit artikel. Dit is bijzonder en gebeurt zelden. De vraag is: moet zo’n memo volledig openbaar, of mag de overheid persoonlijke beleidsopvattingen toch (deels) geheimhouden? Volgens Staal is de brief die de Raad van State aan de A-G stuurde niet neutraal en lijkt er gestuurd te worden op een beperkte uitleg van de Woo, waardoor openbaarheid alsnog wordt ingeperkt.
Wachten op een richtinggevende uitspraak
De Raad van State zelf wil inhoudelijk niet op de zaak ingaan zolang deze nog onder de rechter is. De voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak heeft de advocaat-generaal gevraagd om een conclusie, waarna de Raad van State uitspraak zal doen. ‘Laten we de procedure netjes afwachten’, aldus de Raad van State aan Bonestroo.
Transparantie of terug naar geheimhouding?
De uitkomst van deze zaak is bepalend voor de vraag of de overheid voortaan echt transparant moet zijn of dat oude geheimhouding blijft overheersen. De conclusie van de advocaat-generaal wordt in juli verwacht en zal richtinggevend zijn voor de verdere uitleg van de Woo.
0 reacties